مثلث آتش یا مثلث حریق یک مدل ساده برای درک واکنش شیمیایی است که برای ایجاد آتش باید رخ دهد. این مثلث از سه عنصر – سوخت ، گرما و اکسیژن – تشکیل شده است (کپسول آتش نشانی مناسب منزل)

که همگی باید برای شعله ور شدن آتش وجود داشته باشند و حذف هر یک از این عناصر باعث جلوگیری از حریق یا خاموش شدن آتش می شود.

مثلث آتش سوزی غالباً به عنوان شکل اساسی آموزش ایمنی در برابر آتش استفاده می شود و پویایی آتش را بررسی می کند.

با بررسی و درک بیشتر این موضوع ، پیشگیری از آتش سوزی بسیار آسان تر خواهد بود. در مبحث مثلث آتش چیست علوم هشتم نیز به طور کامل به این موضوع پرداخته شده است.

با ایمن عارفی در این مقاله همراه باشید و لذت ببرید.

مثلث آتش یا مربع آتش؟

اجتماع سه عنصر اکسیژن و سوخت و حرارت، مثلث حریق را تشکیل می‌دهند که با اجتماع این سه عامل، حریق تشکیل می‌شود و با از بین رفتن حداقل یکی از آنها حریق خاموش می‌شود.

هرگاه يكي از سه عاملي را كه تشكيل دهنده مثلث آتش بوده و ضروري براي انجام عمل احتراق مي‌باشد را از ميان برداريم مثلث آتش ناقص شده و فرو مي‌ريزد و عمل احتراق متوقف خواهد شد.

اين عمل را مي‌توانيم با برداشتن (قطع) مواد قابل اشتعال يعني جلوگيري از تغذيه حريق و يا جلوگيري از رسيدن اكسيژن كافي به آتش با استفاده از گازهاي خنثي و يا تقليل درجه حرارت با استفاده از عوامل خنك كننده مثل آب انجام دهيم كه در هر سه صورت آتش سوزي كنترل و متوقف خواهد شد.

در گذشته عامل واکنش‌های زنجیره‌ای ناشناخته بود لذا سه عامل باقی مانده را به مثلث آتش می‌شناختند اما امروزه در بحث ماهيت آتش، بعد چهارمي براي ايجاد حريق معلوم گرديده است كه به آن واكنش‌هاي زنجيره‌اي مي‌گويند.

بنابراین با افزوده شدن یک ضلع اصلی دیگر، این مثلث به هرم یا مربع آتش تغییر پیدا کرده است. اين زنجيره در تغيير حالت ماده و تركيب مكرر با اكسيژن حاصل مي‌گردد و تداوم آتش وابسته به آن نيز هست. (کپسول آتش نشانی مناسب منزل)

ادامه

اين روش هنوز بطور كامل تشريح نشده است و موضوعي است كه هنوز تحقيق در مورد مكانيزم عمل آن ادامه دارد.

ارزش بارز اين روش سرعت فوق العاده و تأثير زياد آن در اطفاء حريق است. البته جالب است بدانيد كه با استفاده از اين روش مي‌توان از عمل انفجار مخلوط گاز و هوا و يا گاز و اكسيژن جلوگيري نمود.

همانطور که دیدید در پروسه سوختن چهار عنصر ضروری لازم است: دمای بالا، اکسیژن، ماده سوختنی و واکنش‌های زنجیره‌ای که کپسول‌های آتش نشانی و یا بطور کلی سیستم‌های اطفاء حریق برای حذف حداقل یکی از این موارد بکار گرفته می‌شود.

در همین راستا و به منظور اطفای حریق و مهار به موقع آتش گروه صنعتی مازرون فوم تصمیم به برگزاری کلاس آموزش اطفای حریق با حضور  مسئول بهداشت حرفه ایی شهرستان سوادکوه و افسر آتش نشانی شهرستان قائم شهر گرفت.

در این کلاس آموزشی به بررسی شناخت اداوت و تشکیلات آتش نشانی و همچنین نحوه استفاده این وسائل به منظور اطفای انواع حریق پرداخته  شد و همچنین آموزش عملی اطفای حریق در محوطه گروه صنعتی مازرون فوم انجام شد.

گرما

مهم ترین عامل در ایجاد آتش سوزی در مثلث آتش، گرما خواهد بود. بدون گرما آتشی به وجود نمی آید. بنابراین یکی از اولین اقداماتی که برای خاموش کردن آتش انجام می دهند استفاده از یک خنک کننده است.

معمولاً آب به دلیل خاصیت جذب گرما و عدم اشتعال یه خنک کننده ی عالی برای خاموش کردن آتش به حساب می آید. اما در برخی مواقع نیز می توان به جای آب از مواد شیمیایی مخصوصی استفاده کرد که بازدارنده ی حرارت شیمیایی باشد و به عنوان خنک کنننده عمل کنند.

دی اکسید کربن و هالوژن ها از جمله مواد شیمیایی هستند که حرارت را به خود جذب کرده و به عنوان خنک کننده عمل می کنند. از این مواد معمولاً در کپسول های اطفاء حریق استفاده می کنند. (کپسول آتش نشانی مناسب منزل)

سوخت

آتش سوزی نیاز به منبع قابل اشتعال دارد که  بسوزد و در کنار دو مورد دیگر در مثلث آتش، آتش سوزی را شروع کند. انواع مواد قابل اشتعال عبارتند از:

• مواد قابل اشتعال جامد (مواد پلاستیکی و لاستیک ها، منسوجات، چوب و …)
• مواد قابل اشتعال مایع (الکل ها و مواد نفتی و یا موادی که از نفت خام مشتق می شوند و …)
• مواد قابل اشتعال گازی (بوتان، متان، استیلن و …)

هر کدام از این مواد در مجاورت گرما و اکسیداسیون قرار گیرند به راحتی می توانند آتش را به وجود بیاورند. گفتیم که در صورت حذف هر کدام از عوامل آتش سوزی در مثلث آتش، اشتعال اتمام می یابد.

برای سد کردن سوخت باید جریان سوخت رسانی به آتش را قطع کنیم. به عنوان مثال می توانیم جریان الکتریسیته و یا گاز را قطع کنیم و یا مواد قابل اشتعال را از مجاورت محل آتش دور کنیم.

اکسیژن (هوا)

اکسیژن عنصری است که موجب اشتعال می شود. این عنصر در هرجایی که وجود داشته باشد و گرما و منبع سوخت لازم را در اختیار داشته باشد رفته رفته موجب شروع و ادامه ی آتش می شود.

حتی درون سلول های بدن ما. برای اینکه جریان آتش سوزی را قطع کنیم می توانیم تماس آتش با اکسیژن را قطع کنیم

و به اصطلاح از روش خفه کردن استفاده کنیم. با استفاده از یک پتو یا خاک و سنگ می توانیم عمل خفه کردن و ممانعت از تماس اکسیژن با آتش را انجام دهیم. (کپسول آتش نشانی مناسب منزل)