لوزی خطر (NFPA)  _ انجمن ملی حفاظت حریق آمریکا (NFPA) استانداردی را تحت عنوان NFPA 704 تدوین کرد که برای شناسایی خطرات مواد (علی الخصوص مواد شیمیایی) به کار می رود. (کپسول آتش نشانی مناسب منزل)

در بین کارشناسان ایمنی و بهداشت حرفه ای ، این استاندارد به لوزی خطر (Hazard Diamond) مشهور شده است. به نظر می رسد لوزی نجات، شاید اسم مناسب تری برای لوزی خطر می بود!

این لوزی ، خود از ۴ لوزی دیگر تشکیل شده است که هر کدام دارای رنگ های متفاوتی است و هر کدام از رنگ ها دارای مفهوم خاصی است.

شاید برای شما پیش آمده باشد که با یک ماده شیمیایی مواجه شده باشید و از ماهیت آن بی اطلاع باشید. در صورتی که بدون اطلاع از ماهیت آن ماده و یا عوارض آن از آن استفاده کنید و یا آن را لمس کنید،

ممکن است خطرات و اتفاقات ناگواری را به دنبال داشته باشد. به طور کلی استفاده از موادی که از ان ها شناختی نداریم کار عاقلانه ای نیست و می تواند بسیار خطر آفرین باشد.

همینطور ساده گذشتن از کنار این مواد نیز ممکن است خطراتی را در پی داشته باشد. شاید شما با اطلاع از شرایط و ماهیت آن ماده متوجه خطر آن در محیط شید و آن ماده را از دسترس خارج کنید. لوزی آتش یا NFPA 704 به شما در درک ماهیت مواد کمک خواهد کرد.

با ایمن عارفی در این مقاله همراه باشید و لذت ببرید.

لوزی شناسایی خطر چیست؟

با توجه به تنوع مواد شیمیایی و خطرآفرین، عملاً به خاطر سپردن خطرات تمامی آن‌ها امری محال به نظر می‌رسد، بر همین اساس و برای اینکه به‌راحتی بتوانیم میزان خطر هر یک از مواد در شرایط و در رابطه با انواع احتمالات را به یادآوریم، (کپسول آتش نشانی مناسب منزل)

انجمن حفاظت در برابر حریق امریکا (NFPA) استانداردی را تدوین کرده است که به لوزی خطر مشهور است. کد این استاندارد NFPA 704 است

که شامل ۴ لوزی کوچک‌تر است و هر یک از آن‌ها دارای رنگ بخصوصی است که نماینده شرایطی ویژه هستند. این لوزی در تصویر زیر دیده می‌شود.

بخش‌های این لوزی که در زبان انگلیسی به آن Hazard Diamond گفته می‌شود عبارت‌اند از:

بخش بالایی که به رنگ قرمز است: قابلیت اشتعال و حریق
بخش راست که به رنگ زرد است: واکنش‌پذیری و انفجار
بخش چپ که به رنگ آبی است: خطرات بهداشتی
بخش پایین که به رنگ سفید است: خطرات خاص

رنگ قرمز: قابلیت اشتعال

رنگ قرمز در خانه بالایی قابلیت اشتعال پذیری ماده شیمیایی را مشخص میکند.اعداد صفر تا چهار در این خانه میزان اشتعال پذیرس را مشخص میکنند.عدد چهار به منزله بالاترین حد اشتعال پذیری و عدد صفر به معنی عدم اشتعال پذیری میباشد.

رنگ زرد: واکنش پذیری

در خانه زرد رنگ ( خانه سمت راست ) لوزي شناسايي خطر قابليت فعل و انفعال شيميايي و ميزان پايداري و يا تركيب با آب را براي ماده نشان مي دهد. اين خانه نيز با شماره هاي صفر تا ۴ و با توجه به ويژگي ماده در واكنش پذيري آن طبقه بندي مي گردد . اين ويژگي ها عبارتند از:

۴ = ماده احتمالاً خطر انفجار دارد (کپسول آتش نشانی مناسب منزل)

۳ = در صورت وارد آمدن شوك يا حرارت احتمال انفجار دارد

۲ = تغيير شيميايي شديد ( واكنش پذيري شديد ) دارد.

۱ = در مجاورت حرارت ناپايدار است

۰ = مقاوم و پايدار هميشگي

رنگ آبی: خطرات بهداشتی

در خانه آبي رنگ لوزي خطر ( خانه سمت چپ ) ويژگي هاي خطرات بهداشتي و عوارض مواد بر اندام هاي انسان و محيط زيست مشخص مي شود.

در اين خانه نيز با اعداد صفر تا ۴ ميزان خطرات بهداشتي مواد خطرناك براي سلامتي انسان معين مي گردد و مانند خانه هاي ديگر هرچه عدد بزرگتر باشد به همان نسبت بر ميزان خطر ماده افزوده مي گردد مفهوم و ويژگي هرعدد به شرح زير است :

۴ =  مواد كشنده

۳ = مواد بسيار خطرناك

۲ = ماده خطرناك

۱ = ماده كم خطر

۰ = ماده معمولي يا بدون خطر

رنگ سفید: خطرات خاص

در پايين ترين خانه لوزي كه معمولاً سفيد يا بدون رنگ و برنگ زمينه محل الصاق برچسب مي باشد خطرات خاصي را كه ماده در شرايط ويژه اي از خود نشان مي دهد معين مي كنند. (کپسول آتش نشانی مناسب منزل)

نحوه عملکرد لوزی خطر چگونه است؟

پیش‌ازاین گفتیم که طراحی این لوزی برای ساده‌تر شدن کار است و همان‌گونه که در تصویر می‌بینید به خاطر سپردن چهار بخش به‌مراتب ساده‌تر از به خاطر سپردن خطرات همه مواد است.

روش کار این جدول به این شکل است که خطرات هر بخش (به‌جز بخش سفید) از صفرتا چهار (پنج درجه) شماره‌گذاری شده‌اند که عدد صفر کم‌خطرترین و عدد چهار نشان‌دهنده پرخطرترین است.

وقتی این جدول برای یک ماده شیمیایی در نظر گرفته می‌شود در هر بخش از این لوزی یک عدد نمایش داده می‌شود. در ادامه نمونه‌ای از جدول پرشده برای گوگرد با فرمول شیمیایی S ارائه می‌گردد.

خطرات خاص

خطرات خاص شامل خطر و اكنش با آب يا پلي مريزه شده و يا خطر مواد راديواكتيو را نشان مي‌دهد .

اگره  منظور خطر استفاده از آب جهت اطفاء حريق باشد ( مثل خاموش كردن حريق سديم با آب ) در خانه پايين يك W كه يك خط از مركز آن گذشته (W ) قرار داده مي‌شود و اگر جسم تحت شرايطي پلي مريزه شود علامت         در اين خانه جايگزين مي‌شود .

مواد پلي‌مريزه مواد شيميايي هستند كه به هنگام سوختن گاز سمي توليد ميكنند و به راحتي خاموش نمي‌شوند . (کپسول آتش نشانی مناسب منزل)